Azərbaycan Dil Qurumunun Bəyanatı

Fevral ayının 6-da Azərbaycan Dil Qurumunun növbəti yığıncağı keçirilmişdir.
Yığıncağda Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya qaydaları və onun ictimai müzakirəsi barədə fikir mübadiləsi aparılmışdır.
ADQ-nin başkanı Sabir Rüstəmxanlının, tanınmış dilçi-alimlərdən və yazıçılardan Qulu Məhərrəmli, Rasim Qaraca, Şahlar Göytürk və başqalarının çıxışları dinlənilmiş və Bəyanat qəbul edilmişdir.
Bəyanatda deyilir: Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya qaydalarının AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik instititu tərəfindən ictimai müzakirəyə verilməsi özlüyündə lüğətçilik tariximizdə yeni hadisədir və müsbət qiymətləndirilməlidir. Sözlük ətrafında gedən mübahisələr, fikir ayrılıqları- Müstəqillik dövründə Ana dilinin inkişafına dövlət qayğısının artması ilə, eləcə də dilimizin yüksələn rəsmi və beynəlxalq statusu, Konstitutsiya ilə təsbir edilmiş hüquqlqrının qorunması zərurəti ilə bağlıdır. Azərbaycan Dünya dövlərləri arasında yerini möhkəmləndirdikcə ana dilimiz də əlaqələrini genişləndirir, yeni siyasi, ictimai, ədəbi-mədəni vəzifələri yerinə yetirməli olur. Kürəsəlləşmə və dünya ölkələri ilə ilişkilərin möhkəmlənməsi dilə kənar təsir və axınları çoxaldır, terminalogiyanı daim yeni suallar qarşısında qoyur və bu işin nəzarətdə saxlanılmasını tələb edir. Dilə yeni sözlərin gəlişini, yeni sözyaratma prosesini və qrammatikanın qorunmasını epizodiklikdən və subyektiv yanaşmalıardan kənar, elmi bir sistem üzərində qurmaq ilk növbədə “Azərbaycan Dilinin Opfoqrafiya qaydaları” ilə mümkündür.
Müzakirənin konkret olaraq Orfoqrafiya qaydalarına aid olduğunu nəzərə alsaq sosial mediadakı yazıların bəzisi mənasını itirir. Yəni müzakirə konkret mövzu ətrafında aparılmalıdır; lakin yazıların müzakirə çərçivəsini aşması və daha geniş məsələləri əhatə etməsi dilimizin yaşadığı problemlərə cəmiyyətin həssaslığını göstərir və anlaşılandır.
ADQ-nun Bəyanatında daha sonra deyilir: AMEA Nəsimi adına Dilçilik instititunun təqdim etdiyi Qaydalar bütövlükdə Azərbaycan türkcəsinin yüz illər ərzində formalaşmış mükəmməl qramatik normalarına, yazı prinsiplərinə və lüğətçilik təcrübəsinə əsaslanır, dilçilər arasında mübahisə yaradan bəzi məqamlarına baxmayaraq bütövlükdə etibarlı bir nəzərı mənbə sayıla bilər.
Qaydalar bir daha göstərir ki, Azərbaycan dilinin orfoqrafiyası, yəni sözlərin yazılış şəkli, daha çox “deyilən kimi yazmaq” prinsipinə əsaslanır, və şübhəsiz gələcəkdə də alınma sözlərə münasibətdə bu xət qorunacadır. Bu yanaşma ana dilimizin həm yazı, həm nitq özəlliyini və təmizliyini qoruyur, onun gücünü göstərir.
ADQ onu da qeyd edir ki, müzakirə edilən Orfoqrafiya qaydaları və nəşrə hazırlanan Orfoqrafiya sözlüyü Nəsimi adına Dilçilik instititu qarşısında böyük vəzifələr qoyur və bu vəzifə yerinə yetirilərkən müzakirə materialları və mütəxəsisilərin rəyləri diqqətlə gözdən keçirilməlidir. Ustəlik Azərbaycan Tərcümə Mərkəzinin hazırladığı İşlək Sözlərinn Orfoqrafiya sözlüyü bu işin əhəmiyyətini bir daha göstərmiş və Nəsimi institutunu işlrini sürətləndirməyə sövq etmişdir. Buna görə də Tərcümə mərkəzi ilə AMEA Nəsimi adına Dilçilik institutunu üz-üzə qoymaq yox, onların və Ana dilinin təmizliyinin qorunmasına çalışan digər qurumların səmərəli əməkdaşlığını təşkil etmək lazımdır.
ADQ Ana dilinin qorunması və inkişafı yolunda fəaliyyət göstərən bütün qurumlarla əməkdaşlıq etməyə hazırdır.

Sabir Rüstəmxanlı
Azərbaycan Dil Qurumunun başkanı

Bütöv yazını göstər
Back to top button
Close